KG:024:2022:4 De vaststelling van het gestorte kapitaal op basis van de effectieve economische gerechtigdheid tot de dividenden

Aanleiding

Een dochtervennootschap bezit een deel van de aandelen in haar beursgenoteerde moedervennootschap. Het wederkerige aandeelhouderschap heeft tot gevolg dat de vennootschappen over en weer delen in elkaars winsten waardoor een oneindige reeks van dividenduitkeringen over en weer zou kunnen ontstaan. Om dat te voorkomen maken de vennootschappen een afspraak over de wijze waarop zij dividend aan elkaar uitkeren. Enerzijds keert de dochtervennootschap aan haar moedervennootschap slechts een bedrag aan dividend uit ter grootte van het bedrag dat de free float aandeelhouders in de moedervennootschap uiteindelijk zouden ontvangen bij een oneindige herhaling van de dividenduitkeringen over en weer. De moedervennootschap ontvangt daardoor minder dividend dan zij anders zou ontvangen op basis van het aantal aandelen dat zij in de dochtervennootschap houdt. Anderzijds komen zij overeen dat de moedervennootschap geen dividend uitkeert op de aandelen die worden gehouden door de dochtervennootschap. Het effect hiervan is dat er slechts één dividenduitkering nodig is om in één keer de situatie te bereiken die anders zou zijn bereikt na een oneindig aantal herhalingen van de uitkeringen.

Vraag

Kan bij de vaststelling van het gemiddeld op de aandelen gestorte kapitaal het agio over de aandelen van dochtervennootschap worden verdeeld op basis van de effectieve economische gerechtigdheid tot de dividenden die is overeengekomen in verband met wederkerig aandeelhouderschap tussen de vennootschap en één van haar aandeelhouders?

Antwoord

Nee, bij de vaststelling van het gestorte kapitaal kan het agio niet worden verdeeld op basis van de effectieve economische gerechtigdheid tot de dividenden die is overeengekomen in verband met wederkerig aandeelhouderschap tussen de vennootschap en één van haar aandeelhouders. Het totale gestorte kapitaal in een vennootschap dient te worden verdeeld over alle aandelen waarop dat kapitaal is gestort. Hierbij is de winstgerechtigdheid van de (al dan niet verschillende soorten) aandelen niet relevant voor de toerekening van het nominaal aandelenkapitaal en het agio. Een onderscheid in effectieve economische gerechtigdheid tot de dividenden heeft daarom geen gevolgen voor de hoogte van het gemiddeld op de desbetreffende aandelen gestorte kapitaal.

Beschouwing

Het kapitaal dat op aandelen is gestort bestaat uit het nominale kapitaal, agio en informeel kapitaal. Met het nominale kapitaal wordt het bedrag genoemd in artikel 2:80, eerste lid, en artikel 2:191, eerste lid, Burgerlijk Wetboek bedoeld. Met agio wordt gedoeld op hetgeen bij de uitgifte van aandelen bedongen is boven het nominale kapitaal. Informeel kapitaal is hier niet aan de orde.

Zowel het nominale kapitaal als het agio zijn onlosmakelijk verbonden aan het aandeel. Dit betekent dat indien er sprake is van verschillende soorten aandelen het nominale kapitaal plus het agio, als een “pakket”, over de verschillende soorten van aandelen moeten worden verdeeld (tenzij er sprake is van gebonden agio, in dat geval wordt het gebonden agio namelijk alleen verdeeld over de aandelen van de soort waaraan het is gebonden). Er wordt namelijk bij de bepaling van het gestorte kapitaal voor iedere aandeelhouder niet uitgegaan van de individuele bijdrage van een aandeelhouder tot het gestorte kapitaal. Relevant is slechts het totale gestorte kapitaal in een vennootschap, verdeeld over alle aandelen waarop dat kapitaal is gestort (zie HR 7 juni 1972, ECLI:NL:HR:1972:AY4399 en HR 17 november 1999, ECLI:NL:HR:1999:AA2631). Hierbij is de winstgerechtigdheid van de (al dan niet verschillende) aandelen niet relevant voor de toerekening van het nominaal aandelenkapitaal en het agio aan de verschillende aandelensoorten. Daaruit volgt dan ook dat de uitkering van een dividend op basis van de effectieve economische gerechtigdheid per aandeel geen invloed heeft op de hoogte van het gemiddeld gestorte kapitaal per aandeel.