KG:202:2024:5 Biologische sondevoeding en uitgaven voor specifieke zorgkosten

Op grond van artikel 6.17, aanhef en eerste lid, onderdeel c, Wet IB 2001 kwalificeren uitgaven die wegens ziekte of invaliditeit zijn gedaan voor farmaceutische hulpmiddelen verstrekt op voorschrift van een arts als uitgaven voor specifieke zorgkosten.

Sondevoeding wordt niet verstrekt vanwege eventuele genees- of heelkundige werking, maar als alternatief voor eten.

Bovenstaande is in lijn met een uitspraak van rechtbank Noord-Nederland van 6 juli 2021, ECLI:NL:RBNNE:2021:2779. De rechtbank stelt vast dat farmaceutische hulpmiddelen slechts als doel hebben een ziekte of aandoening te behandelen of voorkomen. Als een middel ook voor andere doeleinden wordt gebruikt, is dit middel niet aftrekbaar als farmaceutisch hulpmiddel, ook niet als dit op medisch voorschrift gebeurt (r.o. 8). Sondevoeding heeft als primair doel om iemand van de benodigde voedingsstoffen te voorzien, ook als de sondevoeding daarnaast ziekte of aandoeningen behandelt of voorkomt. Sondevoeding is volgens de rechtbank dan ook gelijk te stellen met een op medisch voorschrift gevolgd dieet en niet met een farmaceutisch hulpmiddel, omdat een dieet dezelfde doelen heeft als sondevoeding (r.o. 9).

Aangezien sondevoeding niet kwalificeert als farmaceutisch hulpmiddel wordt niet toegekomen aan de vraag of het van belang is dat belastingplichtige heeft gekozen voor (duurdere) biologische sondevoeding (in plaats van reguliere sondevoeding).

Op grond van artikel 6.17 aanhef en eerste lid, onderdeel d, Wet IB 2001 kwalificeren uitgaven die wegens ziekte of invaliditeit zijn gedaan voor andere hulpmiddelen, voor zover deze hulpmiddelen van een zodanige aard zijn dat zij hoofdzakelijk door zieke of invalide personen worden gebruikt, als uitgaven voor specifieke zorgkosten. Andere hulpmiddelen zijn voorzieningen en apparaten.

De Hoge Raad heeft in het verleden enkele keren geoordeeld dat voedingsmiddelen geen hulpmiddel zijn. Van zowel Jenever (HR 6 april 1977, ECLI:NL:HR:1977:AX3338), Fachingenwater (HR 19 januari 1977, BNB 1977/45; na verwijzing HR bij Gerechtshof Den Haag 20 september 1977, BNB 1978/333) en meer dan normale hoeveelheden melk, vruchtensappen en andere dranken (HR 16 december 1981, ECLI:NL:HR:1981:AW9368) heeft de Hoge Raad geoordeeld dat er geen sprake is van een ander hulpmiddel.

Aangezien sondevoeding niet kwalificeert als (ander) hulpmiddel wordt niet toegekomen aan de vraag of het van belang is dat belastingplichtige heeft gekozen voor (duurdere) biologische sondevoeding (in plaats van reguliere sondevoeding).

Op grond van artikel 6.17, aanhef en eerste lid, onderdeel f, Wet IB 2001 kwalificeren uitgaven die wegens ziekte of invaliditeit zijn gedaan voor de extra kosten van een op medisch voorschrift gehouden dieet tot een bedrag als uitgaven voor specifieke zorgkosten.

Dit is nader uitgewerkt in artikel 37 van de Uitvoeringsregeling inkomstenbelasting 2001 (hierna: URIB 2001). Hierin staat onder meer een tabel met ziektebeelden, aandoeningen, bijbehorende diëten en forfaitaire aftrekbedragen.

In de voorlopers van artikel 37 URIB 2001 (artikel 3e van de Uitvoeringsbeschikkingen inkomstenbelasting 1964 en artikel 11 van de Uitvoeringsregeling inkomstenbelasting 1990) werd sondevoeding lang afzonderlijk genoemd als onderdeel van de dieetaftrek. Ook in artikel 37 URIB 2001 werd tot 1 januari 2010 sondevoeding afzonderlijk genoemd in bepaalde diëten.

Met ingang van 2010 is artikel 37 URIB 2001 zodanig herzien, dat het geen enkele verwijzing meer bevat naar vloeibare voeding of een sondevoedingsdieet. In de Ministeriële regeling van 17 december 2009 tot wijziging van enige fiscale uitvoeringsregelingen, nr. DB 2009-735M, is niet expliciet aangegeven waarom vloeibare voeding of een sondevoedingsdieet niet meer afzonderlijk benoemd worden. Het volgende is opgemerkt in de toelichting:

“Naast een prijsupdate is deze nieuwe dieetkostentabel ook inhoudelijk herzien. De tabel is opgesteld door het Nibud in samenwerking met het Voedingscentrum en in overleg met de Nederlandse Vereniging van Diëtisten (NVD) en andere specialisten op het gebied van diëtetiek. Voor de vaststelling van de dieetkostentabel is een nieuwe benadering gekozen om te komen tot de vaststelling van de meerkosten. Nieuwe kennis en inzichten hebben geleid tot wijzigingen in de uitgangspunten voor dieetadvisering en productkeuzes.”

Dat sondevoeding met ingang van 2010 niet meer expliciet wordt genoemd in de dieetlijst van artikel 37 URIB 2001, lijkt het gevolg te zijn van de veronderstelling dat sondevoeding geen meerkosten heeft ten opzichte van vaste voeding. Wellicht omdat sondevergoeding in beginsel onder de basisverzekering valt.

Op grond van het voorgaande kan worden geconcludeerd dat sondevoeding op dezelfde wijze voor aftrek in aanmerking komt als reguliere voeding. Slechts als er sprake is van een voorgeschreven dieet is er, bij drukkende kosten, recht op een forfaitair bepaalde aftrek.

In de casus is sprake van biologische sondevoeding. Deze wordt - in tegenstelling tot reguliere sondevoeding - niet door de zorgverzekeraar vergoed. De kosten van het dieet drukken daarom op belanghebbende, waardoor recht bestaat op de forfaitaire aftrek. Dat de kosten voor biologische sondevoeding beduidend hoger liggen dan voor reguliere sondevoeding en daarmee het forfaitaire bedrag voor dieetkostenaftrek beduidend lager uitkomt dan de werkelijke kosten, doet niet ter zake.